Réttaraðstoð Rauða kross Íslands (RKÍ)
Rauði kross Íslands sinnir réttindagæslu fyrir umsækjendur um alþjóðlega vernd samkvæmt samningi við dómsmálaráðuneytið og Útlendingastofnun. Í því felst að RKÍ veitir umsækjanda ráðgjöf og gætir hagsmuna hans við málsmeðferð hjá stjórnvöldum bæði hjá Útlendingastofnun og á kærustigi hjá kærunefnd útlendingamála. Fer réttindagæslan fram með þeim hætti að lögfræðingur RKÍ hittir umsækjanda stuttu eftir komu, gerir honum grein fyrir þeirri þjónustu sem RKÍ veitir, s.s. félagslega ráðgjöf og aðstoð við að hafa uppi á aðstandendum, ræðir við umsækjanda um réttarstöðu hans hérlendis og mætir með honum í viðtal hjá Útlendingastofnun. Í viðtalinu gætir lögfræðingurinn réttar umsækjanda og kemur sjónarmiðum hans að, ef hann gerir það ekki sjálfur.
Þjónusta
Ef umsækjandi getur ekki séð um eigin framfærslu á meðan mál hans er til meðferðar stendur honum til boða þjónusta og aðstoð á vegum Útlendingastofnunar, félagsþjónustu Reykjanesbæjar, félagsþjónustu Reykjavíkur eða félagsþjónustu Hafnarfjarðarbæjar. Byggir þjónustan hjá sveitarfélögunum á þjónustusamningum sem þau hafa gert við Útlendingastofnun. Samkvæmt samningunum er umsækjanda tryggt húsnæði, fæði og önnur grunnþjónusta. Í grunnþjónustu felst t.a.m. læknisaðstoð, skólaganga og leikskólaganga fyrir börn, afþreying og ferðir innan sveitarfélags. Útlendingastofnun ákveður hvaða sveitarfélag þjónustar umsækjanda og er þá tekið mið af þörfum hans og getu sveitarfélags til að veita þá þjónustu sem hann þarf. Umsækjandi undirgengst læknisskoðun við komu til landsins til að kanna hvort hann hafi smitsjúkdóm eða aðra sjúkdóma sem veita þarf meðferð við. Jafnframt fær hann útgefið skilríki til staðfestingar á stöðu hans sem umsækjandi um alþjóðlega vernd hér á landi.
Reglur um gestakomur í búsetuúrræðum á vegum Útlendingastofnunar.
Bráðabirgðadvalar- og atvinnuleyfi
Þó svo umsækjandi geti ekki séð um eigin framfærslu við komu, getur hann á síðari stigum sótt um bráðabirgðadvalar- og atvinnuleyfi. Hann þarf að uppfylla ákveðin skilyrði til að umbeðið leyfi verði veitt. Það skilyrði sem helst kemurí veg fyrir að leyfið sé gefið út er að umsækjandi hefur ekki gert sannanlega grein fyrir sér (ekki lagt fram gilt vegabréf eða annað viðurkennt kennivottorð).
Ef umsækjandi fullnægir skilyrðum fyrir útgáfu leyfis er það gefið út til sex mánaða í senn. Umsækjandi sem hefur fengið útgefið bráðabirgðadvalar- og atvinnuleyfi sér um eigin framfærslu og lýkur þar með þjónustu sveitarfélags gagnvart honum.