Tillit tekið til sérstakra aðstæðna
Útlendingastofnun vill koma því á framfæri að ávallt er beitt vægustu meðulum sem í boði eru við framfylgd útlendingalaga. Fólki sem hefur ekki komið löglega til landsins eða fengið synjun um leyfi til að dvelja hér á landi er nær alltaf gefinn sá kostur að yfirgefa landið af sjálfsdáðum. Þegar mál hafa fengið endanlega meðferð hjá stjórnvöldum og allar aðstæður leyfa er ekki hægt að gera annað en að vísa úr landi, annað hvort með frávísun eða brottvísun.
Fram kom í fjölmiðlum í gær að fólki frá Georgíu, sem dvalið hefur á Íslandi frá því síðasta haust, verði nú vísað aftur til heimalandsins, en meðferð máls þeirra hér á landi hlaut þá niðurstöðu að þau uppfylli ekki skilyrði um alþjóðlega vernd, samkvæmt þeim alþjóðasamningum sem um hana gilda.
Um er að ræða par og tæplega ársgamalt barn þeirra. Parinu var synjað um alþjóðlega vernd hér á landi öðru sinni þann 26. nóvember í fyrra. Fjórum mánuðum áður hafði þeim verið fylgt til heimalandsins með aðstoð stoðdeildar ríkislögreglustjóra í kjölfar synjunar fyrri umsóknar þeirra um alþjóðlega vernd.
Flutningur fólksins nú er skipulagður með aðkomu fagaðila bæði hér á landi og í Evrópu. Með í för er eftirlitsaðili á vegum Mannréttindaskrifstofu Íslands og einnig fulltrúi barnaverndar. Tekið skal fram vegna fréttaflutnings að farið er að lögum varðandi brottvísun parsins og barns þeirra.
Útlendingastofnun vill taka skýrt fram að tekið var tillit til sérstakra aðstæðna fjölskyldunnar við málsmeðferðina en eins og parið hefur sjálft greint frá í fjölmiðlum misstu þau barn á meðgöngu þegar þau dvöldu hér á landi í fyrra sinnið og vilja geta heimsótt leiði þess hér á landi. Til þess að þau gætu komið hingað löglega síðar í þeim tilgangi var tekin ákvörðun um að brottvísa þeim ekki heldur frávísa. Munurinn á frávísun og brottvísun er sá að brottvísun, sem er framkvæmd af lögreglu, felur í sér endurkomubann inn á Schengen-svæðið en með frávísun er veittur frestur til sjálfviljugrar heimfarar og geta einstaklingar sem hefur verið frávísað komið aftur til landsins og dvalið hér til lengri eða skemmri tíma, svo lengi sem þeir fylgi hefðbundnum skilyrðum sem allir sem hingað koma þurfa að hlíta.
Parinu var nokkrum sinnum gerð grein fyrir afleiðingum þess að yfirgefa landið ekki sjálfviljug innan tilskilins frests, jafnt skriflega sem munnlega. Heimilt er að brottvísa einstaklingum sem ekki fara sjálfviljugir úr landi í kjölfar frávísunar og því miður er það lokaúrræðið í svona málum.
Tekið skal fram í ljósi aðstæðna og þess að hinsti hvíldarstaður barns parsins er hér á landi að fella má úr gildi endurkomubann, hafi aðstæður breyst frá því að ákvörðun um brottvísun var tekin. Þá er einnig heimilt þegar sérstaklega stendur á að heimila þeim sem vísað hefur verið brott að heimsækja landið án þess þó að endurkomubann falli úr gildi.
Bakgrunnur – Georgía og alþjóðleg vernd
Flóttamanna- og verndarkerfið er neyðarkerfi, ætlað fólki sem óttast um líf sitt og frelsi. Til þess að eiga rétt á alþjóðlegri vernd, því að teljast flóttafólk og eiga rétt á alþjóðlegri vernd að lögum og samkvæmt alþjóðasáttmálum, þarf fólk að vera í einhvers konar hættu og eiga ekki möguleika á viðunandi vernd og úrræðum í heimalandi sínu. Þetta leiðir bæði af flóttamannasamningi Sameinuðu þjóðanna og íslenskum lögum sem sett eru á grundvelli hans.
Fyrirliggjandi upplýsingar og mannréttindaskýrslur eru samhljóða um að Georgía sé friðsælt lýðræðisríki þar sem hvorki er stríðsástand né ógnarstjórn. Mannréttindi eru almennt virt og georgísk yfirvöld eru fær um að vernda borgara sína og veita þeim aðstoð. Af þessum sökum er fátítt að georgískum ríkisborgurum sé veitt vernd í Evrópu. Hér á landi hefur umsóknum flestra georgískra ríkisborgara verið synjað í kjölfar skoðunar á aðstæðum einstaklinganna og almennum aðstæðum í Georgíu, en landið er á lista yfir þau ríki sem almennt eru talin örugg. Hvert mál er skoðað sérstaklega og metið á grundvelli atvika þess og séu þær aðstæður uppi að georgískur ríkisborgari sé í hættu í heimalandi sínu og eigi ekki möguleika á vernd þar er honum eða henni veitt alþjóðleg vernd hér á landi eins og lög og alþjóðasáttmálar mæla fyrir um.
Einstaklingar frá Georgíu, sem ekki þurfa á vernd að halda, þurfa dvalarleyfi hér á landi til að mega dvelja hér lengur en þrjá mánuði, eins og ríkisborgarar annarra ríkja utan EES/EFTA-svæðisins. Dvalarleyfi eru meðal annars veitt á grundvelli atvinnuþátttöku, náms og fjölskyldusameiningar og þarf að uppfylla skilyrði slíkra leyfa til að þau séu gefin út.
